Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Hukuk, cemiyet içinde insanoğluın nitekim kesinlikle davrandıklarını değil, kesinlikle davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak için vardır. Adalet değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene eklemek, içtimai dirimın gerçekleşmesini çıkarmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin huzursına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle harbi kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içinde insanoğluın reviş ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her dem mümkündür. “İşte ahbaplık, âdem davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir dizge, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-tabiat ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru için evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Hukuk, insaniyet seviyesi için göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan içtihatlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun eş iyiliğini çıkarmak maksadıyla konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, hak ve seçimın hepsidür. Henüz yaygın bir tanılamamıyla ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai evetşfakat düzenidir. Hukuk Kelime Mazmunı Hukuk kelimesi Arapça “hak” kökünden gelir ve hak kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “hak” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na gereğince ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mealında da kullanılır. Teknik Mazmunı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu için hala doyurucu bir tanılamam yapılamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak ahbaplık, kendi içinde asliye olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri husus yer kısmına Özel Hukuk, zevat ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Esas Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun kafalıca alt dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Hukuk kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun paha yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla benzeşim nitelikteki bütün durumlarda uygulanması sağlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk yerında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek için kullanılır. Hukuk düzenini sağlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları mâni olmak için kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve mangiz cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, parti kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları üzere başka ahbaplık dallarında başka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik içtihatleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan ahbaplık, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir evetşfakat düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulamalı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve asayiş içinde bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Içtimai İhtiyaçların Katlanması) Hukukun uygulamalı amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile cemiyet içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın yapısından meydana gelen ihtiyaçlarını huzurlamaya çdüzenışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek ahbaplık düzeni dirimın asliye gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın natürel yapısına ve bundan müterakki gelen gereksinimlerine birebir yürütmek zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de sınırlıdır; konuşu yokluklara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Adalet Hukuk bu fonksiyonu ile mukannen bir düzenleme şeşna aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak essah kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa tanılamamıyla türe, “bir muadele düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü başka anlamda kullanılır. Adalet haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet mealında kişisel bir özelliği deyimler. Insan her dem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni harcamak yolunda sakır sakır ve değemekmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe nosyonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık yerında hukuki paha olarak sözcük konusu olan türe de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Cemiyet içindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini içeren kurallar bütünü olarak ahbaplık, bu değerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve istimal etmek durumunda bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında türe acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir paha niteliğindeki adalettir. Hukuk bir cemiyet düzenini içerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu bulunan düzeni gözetmek, gerekse onu değemektirmeyi meşrulaştırmak için her dem adalete kafavurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta huzurmıza kurulu ahbaplık düzenlerinin birincil örneği, olması gereken ahbaplık mealında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan ahbaplık düzenlerinin namına birebir olup olmadığı açısından bir paha ve yorum ölçüsü olabilir. Yine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve aksi huzurlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon abra içinde olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşfakat uyacak, hem de bu içtimai dirimın amerikan barış içinde sürebilmesi için bir düzen görünümünü sağlamaya çdüzenışacaktır.